Ανακοίνωση για το νέο Λύκειο

Το  ΥΠΠΕΘ με σημαντική καθυστέρηση έδωσε στη δημοσιότητα μια πρόταση νόμου για το «νέο Λύκειο», η οποία ελάχιστα διαφέρει από την αντίστοιχη του Σεπτέμβρη και βέβαια, μόνο «ριζοσπαστική λύση» δεν συγκροτεί, αφού αποτελεί παραλλαγή των αντιδραστικών προτάσεων της Διαμαντοπούλου, του Αρβανιτόπουλου και του περιβόητου πορίσματος Λιάκου.

Για το Νέο Λύκειο υποστηρίζει ότι: «Σκοπός είναι να εξασφαλιστεί για την ελληνική νεολαία μια παιδεία σύγχρονη και ελκυστική που να ανταποκρίνεται στις πολύπλοκες απαιτήσεις μιας σύγχρονης κοινωνίας, τόσο σε απόκτηση γνώσεων όσο και στην καλλιέργεια  των αξιών. Στόχος είναι η συγκρότηση ελεύθερων, δημοκρατικών και υπεύθυνων αυριανών πολιτών, αλλά και η ορθή προετοιμασία των αυριανών επιστημόνων, με τρόπο παιδαγωγικά ορθό, με εμβάθυνση στα διάφορα γνωστικά πεδία με ουσιαστική εμπλοκή εκπαιδευτικών και μαθητών μέσα στο σχολείο και όχι αποστήθιση, και με ακόμη μεγαλύτερη μείωση των κοινωνικών και γεωγραφικών ανισοτήτων που υπάρχουν σήμερα..» και στα συμπεράσματα με την πρότασή του βεβαιώνει για «…σταθερά βήματα αντιμετώπισης όλων των παθογενειών που σήμερα ταλανίζουν τόσο τους εκπαιδευτικούς όσο και τους μαθητές/υποψήφιους και τις οικογένειές τους… πάντα με γνώμονα το συμφέρον των παιδιών..».

Ως παθογένειες το ΥΠΠΕΘ καταγράφει τα εξής: «..αδιαφορία των μαθητών για όσα μαθήματα δεν εμπλέκονται στις πανελλαδικές εξετάσεις, την αντιμετώπιση γενικά του σχολείου ως πάρεργου με αντίστοιχη προσήλωση στην παραπαιδεία, την υποβάθμιση του απολυτήριου και, βεβαίως, την άσκηση ασφυκτικής καθημερινής πίεσης στους νέους αλλά και στις οικογένειές τους που αναγκάζονται να δαπανούν για κάθε «φουρνιά» υποψηφίων 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για την προετοιμασία προς τις πανελλαδικές..».

                    Στα λόγια αυτή η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι είναι πολύ καλή. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι επιπτώσεις αυτού του «νέου Λυκείου» θα είναι σημαντικές. 

                     α. Για τους μαθητές:

Οι παραπάνω παθογένειες στο σημερινό Γενικό Λύκειο πράγματι υπάρχουν και τα αίτια που τις προκαλούν είναι πολλά. Στα βασικότερα αίτια συγκαταλέγεται ο προσανατολισμός και  ασφυκτικός εναγκαλισμός του με τις πανελλαδικές εξετάσεις και το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η μεγάλη αντίφαση στην προτεινόμενη από το ΥΠΠΕΘ «θεραπεία» των προαναφερθέντων προβλημάτων, μετά τους βερμπαλισμούς του περί «κατάργησης των φροντιστηρίων» και «ελεύθερης πρόσβασης»,  βρίσκεται στο ότι και αυτή η νέα πρόταση οδηγεί σε ακόμα πιο έντονη προσκόλληση του ΓΕΛ στο εισαγωγικό σύστημα για τα Α.Ε.Ι. καθώς:

• η Γ΄ Λυκείου μετατρέπεται καθαρά σε «προπαρασκευαστική» τάξη-φροντιστήριο για τα ΑΕΙ και γίνεται όμηρος της βαθμοθηρίας των εξετάσεων. Έτσι ενώ υποτίθεται ότι στόχος των αλλαγών είναι να χτυπηθεί η βαθμολογική χρησιμοθηρία, στη πραγματικότητα επιτυγχάνεται το αντίθετο! Στην ουσία καταργείται η Τρίτη τάξη του Λυκείου. Οι εγκύκλιες σπουδές τελειώνουν στη Β΄ Λυκείου. 

• αναμορφώνονται τα μαθήματα που διδάσκονται (όχι με βάση τις μορφωτικές ανάγκες των παιδιών αλλά μάλλον με το πώς θα καλυφθούν αυτές οι αλλαγές με το υπάρχον προσωπικό και με το πώς θα εξυπηρετηθούν οι εξετάσεις):

 με συρρίκνωση δραματική των μαθημάτων γενικής παιδείας (από 15 ώρες σήμερα σε 9 από την επόμενη σχολική χρονιά, εκ των οποίων 6 ώρες ΝΕ Γλώσσα και Γραμματεία, πανελλαδικώς εξεταζόμενο/ 2 ώρες Φυσική Αγωγή/1 ώρα θρησκευτικά. Προβλέπονται επίσης και 2 ώρες Μάθημα Επιλογής):αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ελλειμματική γνωστική συγκρότηση των μαθητών.

 με περιορισμό των μαθημάτων Ομάδων προσανατολισμού σε τρία, (6 ώρες ανά μάθημα/ συν 1 ώρα ανά μάθημα για συνεργασία με τον εκπαιδευτικό), με αύξηση της ύλης που δυσκολεύει την παρακολούθηση και την αφομοίωση της από  όλους τους/τις μαθητές-τριες. Επιπλέον « η εξειδίκευση και η εντατικοποίηση, με αύξηση των ωρών, με διδασκαλία ελάχιστων μαθημάτων προσδένει ακόμη πιο ασφυκτικά το Λύκειο με τη διαδικασία πρόσβασης, αναγκάζοντας τους έφηβους μαθητές να πάρουν πολύ νωρίς κρίσιμες αποφάσεις για τη ζωή τους, χωρίς την ηλικιακή  ωριμότητα και τα αναγκαία μαθησιακά εφόδια.»(ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ. Τεκμηρίωση  των  θέσεων  της ΟΛΜΕ για …«ΝΕΟ  ΛΥΚΕΙΟ», Δεκέμβριος 2017)

• Με αφαίρεση σημαντικών διδακτικών αντικειμένων που πρακτικά οδηγεί στον εκμηδενισμό του γενικού μορφωτικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Έτσι με αυτό τον τρόπο ενισχύεται ακόμα περισσότερο η μονομερής μόρφωση των παιδιών και τα ίδια στερούνται γνώσεις αναγκαίες (Ιστορίας, Κοινωνιολογίας, Μαθηματικών, Φυσικής κλπ.) για να αντιλαμβάνονται τη θέση τους στη φυσική και την κοινωνική πραγματικότητα.

• Η «αναβάθμιση» του απολυτηρίου μέσω, από τη μια, της δυσκολίας των απολυτηρίων εξετάσεων (το 40% του βαθμού του απολυτηρίου θα προκύπτει από ξεχωριστές εξετάσεις στα τέσσερα εξάωρα μαθήματα των πανελλαδικών, με επιτηρητές από άλλη σχολική μονάδα,   με θέματα εξωτερικά του σχολείου, που θα βαθμολογούνται από άλλους καθηγητές /η τράπεζα θεμάτων που καταργήθηκε το 2015 επανέρχεται από το παράθυρο) και από την άλλη μέσω της σύνδεσής του με την εισαγωγή σε ΤΕΠ (Τμήμα Ελεύθερης Πρόσβασης) ή της προσμέτρησης του στη συνδιαμόρφωση του βαθμού πρόσβασης, σε ποσοστό 10% από την επόμενη σχολική χρονιά, για την εισαγωγή σε ΤΠΠΕ (Τμήμα Πρόσβασης με Πανελλαδικές Εξετάσεις), σηματοδοτεί ότι:

 οι εξετάσεις θα είναι πιο αυστηρές και στρεσογόνες με άμεση συνέπεια τη μείωση του ποσοστού των μαθητών που θα αποκτούν απολυτήριο. Και αυτό το πρόβλημα σε συνδυασμό με την μη επίλυση λειτουργικών προβλημάτων των σχολείων, θα είναι οξύτερο, όπως έχει δείξει η μέχρι τώρα εμπειρία, σε οικονομικά υποβαθμισμένες και απομακρυσμένες περιοχές. 

    το σκληρό εξεταστικό σύστημα, με το οποίο η κυβέρνηση διευρύνει τον κατανεμητικό χαρακτήρα του σχολείου, θα κατηγοριοποιήσει ταξικά τα παιδιά ακόμη περισσότερο και θα  λειτουργήσει αποτρεπτικά για πολλά από αυτά, και κυρίως για εκείνα που προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα και  δεν διαθέτουν τα χρήματα για να αντισταθμίσουν με εξωτερική βοήθεια τις αδυναμίες που αντιμετωπίζουν. Η πίεση να διδαχθεί η εξεταστέα ύλη και μάλιστα με τον τρόπο που «πρέπει» να εξετάζεται, θα πολλαπλασιάσει, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των εκπαιδευτικών, τις δυσκολίες γι’ αυτά τα παιδιά. Θα αυξηθεί η μαθητική διαρροή και ένα μέρος αυτών των παιδιών θα οδηγηθούν στο να εγκαταλείψουν το ΓΕΛ.

   οι δυνατότητες επιλογής περιορίζονται δραστικά γιατί μειώνεται ο αριθμός των σχολών που μπορούν να δηλώσουν οι μαθητές, καθώς θα έχουν δικαίωμα να δηλώσουν σχολές μόνο από το επιστημονικό πεδίο της Ομάδας προσανατολισμού που έχουν επιλέξει, και αντικειμενικά αυξάνεται ο ανταγωνισμός. 

    οι νέες εξεταστικές δικλείδες και ο εντεινόμενος ανταγωνισμός θα οδηγήσουν στη νέα γιγάντωση των φροντιστηρίων και της παραπαιδείας, που υποτίθεται ότι το ΥΠΠΕΘ θέλει να περιορίσει, και επομένως στην μεγαλύτερη οικονομική αφαίμαξη των οικογενειών των μαθητών.

Οι αλλαγές στη Γ΄ λυκείου θα επιφέρουν συνολικές αλλαγές (που το υπουργείο δεν έχει ανακοινώσει ακόμη) στην Α και Β Λυκείου, στα μαθήματα και τη διδασκαλία τους, που θα ισχύσουν από το σχολικό έτος 2020-21.

β. Για τα Λύκεια:

 Η συγκρότηση τμημάτων OΠ γίνεται ακόμα πιο δύσκολη καθώς η θετική διασπάται στα δύο και σε συνδυασμό με την υπουργική απόφαση για τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό μαθητών για  συγκρότηση τμημάτων ομάδων προσανατολισμού, θα προκύψουν περισσότερα ολιγομελή. Αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω κλείσιμο τμημάτων και  αποδυνάμωση σχολείων που δε θα μπορούν να συγκροτήσουν ομάδες προσανατολισμού, όπως συνέβη και κατά το τρέχον σχολικό έτος.

 Διαφαινόμενη είναι η συρρίκνωση του Γενικού Λυκείου, μορφωτική αλλά και ως προς το ανθρώπινο δυναμικό(μαθητές, εκπαιδευτικούς). Τελικά η κυβέρνηση επιδιώκει να υλοποιήσει αυτό που δεν κατάφεραν  Αρσένης-Διαμαντοπούλου- Αρβανιτόπουλος, δηλαδή τη στροφή του μεγαλύτερου ποσοστού των μαθητών σε μια επαγγελματική εκπαίδευση, που όλο και περισσότερο την υποβαθμίζουν σε κατάρτιση και μαθητεία και στα Διετή Προγράμματα Σπουδών. 

 Διαφαινόμενη είναι και η υποβάθμιση των ΕΠΑΛ. Οι  απολυτήριες εξετάσεις στα ΕΠΑΛ παραμένουν όπως έχουν. Η παραδοχή στην πρόταση του ΥΠΠΕΘ ότι το απολυτήριο του Γενικού Λυκείου «αποκτά τη σοβαρότητα που του αξίζει», αφού δε θα είναι ενδοσχολικό, για διαγωνισμούς ΑΣΕΠ ή και για τον ιδιωτικό τομέα, αυτόματα υποβαθμίζει τη θέση των παιδιών των ΕΠΑΛ που θα αποκτούν απολυτήριο  ενδοσχολικά και δε θα έχουν με αυτό πρόσβαση στα τμήματα χαμηλής ζήτησης. Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ θα πηγαίνουν στα διετή προγράμματα που δημιουργούνται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (τα οποία παρέχουν βεβαιώσεις σπουδών και όχι πτυχία) και όσοι θέλουν να εισαχθούν σε κάποιο Τμήμα μιας Σχολής θα μπορούν μόνο μέσω πανελλαδικών εξετάσεων με μειωμένο ποσοστό μετά την συγχώνευση ΤΕΙ και ΑΕΙ.

 γ. Για τους εκπαιδευτικούς:

• Βασικός μοχλός σε αυτή τη νέα  αντιδραστική στροφή καλούνται να αποτελέσουν οι εκπαιδευτικοί. Γιατί αυτοί είναι που θα κληθούν να κατευθύνουν, «συμβουλεύουν» τους μαθητές στην αποδοχή των ταξικών ανισοτήτων μέσω της επιλογής των σχολών. Θέλουν τους  καθηγητές όχι μόνο εργασιακά υποβαθμισμένους αλλά μέντορες – καθοδηγητές στην εσωτερίκευση από τους μαθητές, των εντεινόμενων ταξικών ανισοτήτων, ως δική τους αποτυχία. Όχι δασκάλους μαχόμενους για τη μόρφωση και το ξεδίπλωμα των ικανοτήτων όλων των παιδιών αλλά  να τους αποτρέπουν από τις μεγάλες προσδοκίες και τα ψηλά πετάγματα. Θέλουν να μετατρέψουν τους εκπαιδευτικούς σε μακρύ χέρι της αγοράς και της εξουσίας μέσα στην εκπαίδευση, θέτοντάς τους σε εργασιακή ομηρία με τη μείωση ωρών και αντικειμένων.

• Αν μάλιστα στο μέλλον, υλοποιηθούν και τα νεοφιλελεύθερα σχέδια για αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με βάση και τις επιδόσεις των μαθητών, τότε πολλοί «αδύνατοι» μαθητές θα αποθαρρύνονται, μέσω ΣΕΠ και άλλων προγραμμάτων, να συνεχίσουν στο Λύκειο. Εμείς είμαστε αυτοί που θα λειτουργούμε σε ένα σχολείο που θα έχει διαχωρίσει εξαρχής τους μαθητές του σε κατηγορίες. Οι εκπαιδευτικοί θα είναι αυτοί που με την νέα τράπεζα θεμάτων και τις νέες εξετάσεις θα συμβάλλουν στη μείωση των μαθητών που παίρνουν απολυτήριο. Οι εκπαιδευτικοί θα είναι αυτοί που θα σπρώξουν τα παιδιά στην κατάρτιση, στη μαθητεία, στα διετή προγράμματα σπουδών που ιδρύονται στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα καθ’ υπόδειξη της αγοράς. Έτσι ώστε να κάνει τη νέα γενιά καύσιμη ύλη, του νέου μοντέλου καπιταλιστικής ανάπτυξης  που ευαγγελίζεται, με ανταγωνιστικότητα, χαμηλό εργατικό κόστος και χωρίς δικαιώματα.

• Οι εκπαιδευτικοί θα νιώσουν άμεσα τα αποτελέσματα των νέων ρυθμίσεων, εάν αυτές δεν αποτραπούν. Αρκετοί εκπαιδευτικοί θα χάσουν τις οργανικές τους θέσεις εξαιτίας των αλλαγών στο πρόγραμμα της Γ΄ Λυκείου, ενώ το πρόβλημα θα γίνεται μεγαλύτερο ενόψει και της μελλοντικής συρρίκνωσης του Γενικού Λυκείου. Λαμβάνοντας υπόψη την γενική φιλοσοφία των αλλαγών, είναι ορατός ο κίνδυνος κατηγοριοποίησης των καθηγητών ανάλογα με το αν διδάσκουν σε Λύκειο ή όχι, αν διδάσκουν στην Γ΄ τάξη.

Οι προτεινόμενες αλλαγές του ΥΠΠΕΘ θα επιδεινώσουν αντί να θεραπεύσουν τις παθογένειες του Γενικού Λυκείου, έχουν σκληρό ταξικό χαρακτήρα και κινούνται, χωρίς καμιά αμφιβολία σε αντίθετη, βαθιά συντηρητική, κατεύθυνση από αυτή που έχει υποδείξει το εκπαιδευτικό κίνημα: για ένα σχολείο για όλα τα παιδιά που να εξασφαλίζει την αυτονομία στον μορφωτικό του χαρακτήρα και  να είναι αποσυνδεδεμένο από το σύστημα πρόσβασης στα Α.Ε.Ι. Βεβαίως η ανάγκη για παρεμβάσεις σχετικές με τον επανακαθορισμό του Λυκείου ως μορφωτικής βαθμίδας είναι αίτημα των  εκπαιδευτικών.  Αυτές οι παρεμβάσεις όμως πρέπει να παίρνουν υπόψη τους τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες των παιδιών και τις προτάσεις των εκπαιδευτικών φορέων. Για να γίνει αυτό το εκπαιδευτικό κίνημα, μαζί με τους άλλους φορείς της σχολικής κοινότητας, είναι αναγκαίο να υπερασπιστεί τον δημόσιο, δωρεάν για όλους, χαρακτήρα του σχολείου και να αντιταχθεί αποφασιστικά στις προωθούμενες κυβερνητικές εκπαιδευτικές πολιτικές, που είναι σύμφωνες με τις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ και της ΕΕ  για το «σχολείο της αγοράς».

Η Εκπαιδευτική μας πρόταση κινείται στον αντίποδα αυτής της λογικής. Διαμορφώνεται μέσα στους αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος στην βάση των μορφωτικών δικαιωμάτων της νέας γενιάς, των δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών, των αναγκών της κοινωνίας και της χώρας και τις δυνατότητες της εποχής μας. Προφανώς και δεν αποδεχόμαστε το υπάρχον σύστημα όπως  μέσω λαθροχειρίας επιδιώκει να παρουσιάσει ο υπουργός.  Άλλωστε το ίδιο το εκπαιδευτικό κίνημα, χρόνια τώρα, επισημαίνει τις παθογένειές του και διεκδικεί την αποσύνδεση του λυκείου και κατ’ επέκταση του σχολείου από τις πανελλαδικές εξετάσεις και προβάλλει τον στόχο της πραγματικά  ελεύθερης πρόσβασης θέτοντας μια σειρά προϋποθέσεις με αλλαγές τόσο στο σχολείο όσο και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την αγορά εργασίας.

Ενιαίο δεκατετράχρονο ποιοτικό, δημόσιο, δημοκρατικό  και δωρεάν σχολείο για όλα τα παιδιά. Ένα σχολείο των όλων και των ίσων, που θα χωρά όλη τη γνώση, όλα τα παιδιά, όλα τα μαθήματα, όλες τις ειδικότητες και όλους τους εκπαιδευτικούς. Ένα σχολείο που θα συνδέει οργανικά και δημιουργικά την γενική με την τεχνολογική γνώση, τη θεωρία με την πράξη, τις εφαρμογές , την πραγματική ζωή και την κοινωνία, τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ένα σχολείο που θα στοχεύει στην διαμόρφωση ανθρώπων με ισόρροπη σωματική, γνωστική, ηθική και καλλιτεχνική ανάπτυξη που θα κατακτούν στέρεα ακαδημαϊκή και γενική μόρφωση για τη φύση, τον άνθρωπο, την κοινωνία, την παραγωγή. Ένα σχολείο που θα προσεγγίζει τα ιδανικά της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας, την υπέρβαση του ατομικισμού, του σεβασμού και της προστασίας της φύσης. 

Με ενιαία δημοκρατικά αναδιαμορφωμένα προγράμματα σπουδών και βιβλία, απαλλαγμένα από μονομέρειες, φορμαλισμό, σχολαστικισμό, κάθε τι μεταφυσικό, ρατσιστικό, σεξιστικό, κλπ. , που θα προκύπτουν από τις αρχές της ριζοσπαστικής προοδευτικής παιδαγωγικής επιστήμης και θα παίρνουν υπ’ όψη τη γνώμη και την εμπειρία των μαχόμενων εκπαιδευτικών.   Ένα σχολείο που θα συμβάλλει στην μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και της αναπαραγωγής των εκμεταλλευτικών κοινωνικών σχέσεων. 

 Ένα σχολείο που θα προάγει την ολόπλευρη γνώση, την κριτική σκέψη,  τον διάλογο, την ομαδική εργασία,  τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και θα παράγει ολοκληρωμένες μαχόμενες προσωπικότητες. Με 2 ξένες γλώσσες και γνώση H/Y αποκλειστικά από το σχολείο. 

Ένα σχολείο που θα αφήνει ελεύθερο τον δάσκαλο να μεγαλουργήσει, θα τον στηρίζει, θα τον αμείβει, θα τον επιμορφώνει, θα τον σέβεται, θα τον ενθαρρύνει, θα του επιτρέπει να αφιερωθεί αποκλειστικά στον παιδαγωγικό του ρόλο.

Ένα σχολείο της πλήρους παιδαγωγικής ελευθερίας, της δημοκρατικής λειτουργίας χωρίς «αφεντικά», μέντορες και αξιολογητές, της άρτιας υλικοτεχνικής υποδομής, της αντισταθμιστικής εκπαίδευσης. 

Εννοείται ότι μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει, πρέπει να συνοδεύεται, να υπηρετείται και να αλληλοτροφοδοτείται από ριζοσπαστικές κοινωνικές τομές και ανατροπές, κατάργηση των μνημονίων, της επιτροπείας, του χρέους, της κυριαρχίας των οικονομικών ελίτ, έξοδο από την φυλακή του ευρώ και της ΕΕ, οικονομική ανάπτυξη σε όφελος του λαού, εθνικοποίηση με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο των τραπεζών, των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας και κοινωνικής ωφέλειας, κοινωνικών κατακτήσεων  (πχ αξιοπρεπείς αμοιβές, ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, μείωση του χρόνου εργασίας για όλα τα επαγγέλματα, χτύπημα της ανεργίας και της μετανάστευσης των παιδιών μας ). 

Συνάδελφοι,  οφείλουμε να βγούμε μπροστά, μαζί με τους γονείς και τους μαθητές για να βγάλουμε τις μάσκες από αυτή την «κανονικότητα» την οποία δρομολογεί το υπουργείο. Είναι ανάγκη να υπερασπίσουμε το δημόσιο χαρακτήρα της Παιδείας, να ανατρέψουμε τα εξεταστικά, ταξικά εμπόδια που βάζουν οι κυβερνώντες στη μόρφωση των παιδιών μας.